Thứ Sáu, 1 tháng 2, 2013

Tìm hiểu về nguồn gốc dân tộc Dao

Tín ngưỡng của người Dao
Người Dao còn có các tên gọi khác: Mán, Đông, Trại, Dìu Miền, Kim Miền, Lù Gang, Làn Tẻn, Đại Bản, Tiểu Bản, Cốc Ngáng, Cốc Mùn, Sơn Đầu v.v...
Người Dao là một dân tộc thiểu số  ở Việt Nam với 751.067 người (2009). Trên thế giới có khoảng 3.100.000 nguời, khu vực sinh sống chủ yếu là: Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Thái Lan.
Ở Việt Nam, người Dao tuy có dân số không đông nhưng các bản làng của họ trải rộng tại các miền rừng núi phía Bắc (Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái, Lai Châu, Tuyên Quang,Lạng Sơn,...) đến một số tỉnh trung du như: Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình và miền biển Quảng Ninh (người Dao Thanh Y).
 

   Ngoài ra, người Dao còn chia ra thành nhiều nhóm khác nhau, với những nét riêng về phong tục tập quán mà biểu hiện rõ rệt nhất là trên trang phục của họ như: Dao Đỏ, Dao Quần Chẹt, Dao Thanh Y, Dao Áo Dài, Dao Quần Trắng,... Mặc dù, họ có nhiều nhóm người khác nhau như vậy nhưng ngôn ngữ của họ là thống nhất để đảm bảo mối quan hệ gắn kết giữa các cộng đồng người Dao với nhau.
     Người Dao cũng là một  dân tộc thiểu số ở Trung Quốc (tiếng Hán: 瑶族, Pinyin: Yáo zú, nghĩa là Dao tộc) với dân số là 2.637.000 người. Đây cũng là một dân tộc thiểu số ở Lào, Myanma, Thái Lan.
     Người Dao có chữ viết gốc Hán được Dao hóa (chữ Nôm).
     Họ có phong tục thờ tổ tiên là Bàn Hồ. Có thể xác định dòng họ và thứ bậc của người Dao qua tên đệm. Ma chay của người Dao được làm theo tục lệ xa xưa. Vài vùng có tục hảo táng cho người chết từ 12 tuổi trở lên. tục ở rể có thời hạn và vĩnh viễn.
Lễ cấp sắc của người Dao
Lễ cấp sắc của người Dao




















1) Bàn Hồ:

Bàn Hồ là nhân vật huyền thoại, thủy tổ của dân tộc Dao, đã được nhắc tới trong truyện kể dân gian, thần tích và các truyện thơ, trong đó đặc biệt phải kể tới sách "Quá Sơn bảng văn, Bàn Hồ (truyện thơ) và Đặng hành và Bàn Đại Hộ (truyện thơ). Các tác phẩm nêu trên vừa được truyền miệng trong dân gian, vừa được các trí thức người Dao ghi chép thành sách bằng chứ Nôm Dao (kiểu chữ dùng mẫu tự Trung Quốc để ghi tiếng Dao).



 Quá Sơn bảng văn (hay Bảng Văn, Bình Hoàng khoán điệp) được viết trên tấm vải dài, rìa được đệm vải cho cứng chắc. Toàn bộ tài liệu này được ghi bằng chữ Nôm Dao, hai đầu có vẽ cảnh triều đình, vua ngồi trên ngai vàng, dưới chân là con chó Bàn Hồ, nội dung của Quá Sơn bảng văn có thể tóm tắt lại như sau:
   Bàn Hồ là con long khuyển mình dài ba thước, lông đen vằn vàng, mướt như nhung, từ trên trời giáng xuống trần, được Bình Vương yêu quý, nuôi trong cung vua. Một hôm bình vương nhận được chiếu thư của Cao Vương liền hội triều đình lại để bàn cách đánh lại Cao Vương. Trong khi mọi người còn đang yên lặng vì chưa tìm ra được kế gì, thì con long Khuyển Bàn Hồ nhảy ra phủ phục trước nhà vua xin đi giết Cao Vương. Trước khi Bàn Hồ đi, vua hứa nếu Bàn Hồ giết được Cao Vương thì sẽ gả công chúa cho. Bàn Hồ phải mất 7 ngày 7 đêm mới tới được chỗ Cao Vương. Cao vương thấy con chó Bàn Hồ từ chỗ Bình Vương tới thì cho đó là điềm may, liền mang Bàn Hồ về cung cấm nuôi. một hôm nhân lúc Cao Vương uống rượu say. Bàn Hồ cắn chết Cao Vương, ngoạm đầu mang về báo công với Bình Vương. Giữ lời hứa, Bình Vương gả con gái cho Bàn Hồ. Sau lễ cưới, Bàn Hồ mang vợ về núi Cối Kê (Chiết Giang), sau đó vợ chồng Bàn Hồ sinh được 6 con trai và 6 người con gái; 12 người con của Bàn Hồ đều được Bình Vương ban sắc thành 12 họ. Riêng con cả lấy họ cha, họ Bàn, còn các con khác lấy tên họ sau: Lan, Mãn, Uyển, Đặng, Trần, Lương, Lý, Tống, Phượng, Đối, Lưu, Triệu. Con cháu Bàn vương sinh sôi ra ngày một nhiều. Tới thời Hồng Vũ (1368-1398), bị hạn ba năm liền không có gì ăn, nhà vua cung cấp cho mỗi người một cái búa, một con dao để đốn rừng làm rẫy. Con cháu Bàn Hồ phát hết rừng núi của Bình Vương, khiến cho nhà vua phải cấp cho Quá Sơn bảng văn để phân tán đi các nơi tìm đất sinh sống.

Nhà ở của người Dao

Làng bản của người Dao
Ở Việt Nam, người Dao cư trú chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc, và gần đây mới có một số nhỏ chuyển vào Tây Nguyên...Tuy nhiên, dù cư trú phân tán và có nhiều nhóm Dao khác nhau như Dao Đỏ, Dao Tiền, Dao quần trắng,...chúng ta vẫn có thể nhận ra nét đặc trưng về nhà ở của tộc người này. Về cơ bản, người Dao có ba loại hình nhà ở chính: nhà đất, nhà sàn (người Dao quần trắng ở Yên Bái) và nhà nửa sàn nửa đất (người Dao đỏ ở (Tả Phìn) Sa Pa - Lào Cai). Song, cùng với sự phát triển chung của xã hội, những nét đặc trưng này đang phai nhạt dần, nhất là từ sau năm 1945 và đặc biệt là những năm gần đây. Để tìm hiểu quá trình phát triển nhà ở của dân tộc Dao cũng như nhiều dân tộc khác ở Việt Nam, người ta đặc biệt quan tâm đến kết cấu của bộ khung nhà mà đơn vị kết cấu của bộ khung nhà là các kiểu vì (vì cột, vì trung gian giữa vì kèo - vì cột và vì kèo). Nhà ở của người Dao là các kiểu vì kèo và một yếu tố khác vô cùng quan trọng là tổ chức mặt bằng sinh hoạt. Bởi vì sự khác biệt giữa nhà ở của dân tộc nước ta chủ yếu ở hai yếu tố đó, còn yếu tố khác chỉ là thứ yếu.
    Trong trang phục truyền thống, người Dao nam mặc quần và áo đơn giản, nữ trang phục phong phú hơn với những trang trí hoa văn truyền thống, đầu đội khăn.


















2) Nguồn gốc

    Theo kết quả nghiên cứu của Đề án "Sưu tầm kiểm kê kho sách cổ người Dao" do Tiến sĩ Trần Hữu Sơn (Giám đốc Sở Văn hóa - Thông tin - Thể thao Lào Cai) chủ trì có đăng tại thì: Người Dao có nguồn gốc xa xưa ở đảo Hải Nam (Trung Quốc) gồm 7 nhóm. Người Dao ở Việt Nam và ở Lào Caicó 3 nhóm: Dao Tuyển, Dao Nga Hoàng và Dao Làn Tẻn (còn gọi là Dao Chàm) họ bắt đầu di cư sang Việt Nam vào thời Lê (vào khoảng cuối thế kỷ 17). Để đến được đất Việt, sống ở vùng núi như ngày nay, người Dao đã phải trải qua cuộc hành trình muôn phần gian khổ vượt biển, vượt núi, vượt sông. Điều này phản ánh rõ trong nhiều phong tục, nghi lễ của người Dao và được ghi lại rất tỉ mỉ trong sách cổ. Người Dao di cư sang Việt Nam theo nhiều đợt từ đảo Hải Nam, qua Phòng Thành, tới Bắc Giang. Tới đây, họ di chuyển theo các hướng khác nhau là:
Lễ hội của người Dao

Nghề làm thuốc

Nghề làm giấy Bản

Dụng cụ trong lễ tín ngưỡng (trống)
  • Theo sông Lô tới Hà Giang hình thành nên người Dao áo dài.
  • Theo sông Chảy tới Lào Cai, hậu duệ ngày nay gọi là Dao Tuyển.
  • Nhóm ở lại vùng Nga Hoàng thuộc Yên Lập, Yên Phúc một thời gian, sau đó di chuyển tới Văn Chấn (Yên Bái ), rồi Văn Bàn (Lào Cai) là tổ tiên người Dao quần chẹt ngày nay.
  • Dân tộc Dao cư trú chủ yếu ở biên giới Việt-Trung, Việt-Lào và ở một số tỉnh trung du và ven biển Bắc bộ Việt Nam. Cụ thể, đa phần tại các tỉnh như Hà Giang, Tuyên QDân tộc Dao cư trú chủ yếu ở biên giới Việt-Trung, Việt-Lào và ở một số tỉnh trung du và ven biển Bắc bộ Việt Nam. Cụ thể, đa phần tại các tỉnh như Hà Giang, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Quảng Ninh, Cao Bằng, Bắc Kạn, Lai Châu, Hòa Bìnhv.v
         Tại Việt Nam, dân số người Dao theo điều tra dân số năm 1999 là 620.538 người.
         Theo Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009, người Dao ở Việt Nam có dân số 751.067 người, cư trú tại 61 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố. Người Dao cư trú tập trung tại các tỉnh: Hà Giang (109.708 người, chiếm 15,1% dân số toàn tỉnh và 14,6% tổng số người Dao tại Việt Nam), Tuyên Quang (90.618 người, chiếm 12,5% dân số toàn tỉnh và 12,1% tổng số người Dao tại Việt Nam), Lào Cai (88.379 người, chiếm 14,4% dân số toàn tỉnh và 11,8% tổng số người Dao tại Việt Nam), Yên Bái (83.888 người, chiếm 11,3% dân số toàn tỉnh và 11,2% tổng số người Dao tại Việt Nam), Quảng Ninh (59.156 người, chiếm 5,2% dân số toàn tỉnh), Bắc Kạn (51.801 người, chiếm 17,6% dân số toàn tỉnh), Cao Bằng (51.124 người, chiếm 10,1% dân số toàn tỉnh), Lai Châu (48.745 người, chiếm 13,2% dân số toàn tỉnh), Lạng Sơn (25.666 người), Thái Nguyên (25.360 người).   
        


Theo www. wikipedia org 

11 nhận xét:

  1. bài này bạn viết cũng đầy đủ và chính xác đấy. từ họ triệu tiến của bạn mình có thế thấy được bạn là một người dao. tổ tiên nhà minh cũng có quan hệ mật thiết với người dao, nhà mình chuyên vẽ tranh thờ (hành sư - 3 tờ, đại đường 12 tờ) cho người dao. hiện nay mình chủ yếu vẽ tranh cho dân tộc mình ở các tỉnh như Vĩnh phúc,Phú thọ Hòa Bình, Tuyên Quang, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Yên bái, Lai châu, Bắc giang. nếu bà con mình trên đó có nhu cầu vẽ tranh bạn hãy liên lạc với mình nhé. địa chỉ của mình là: Trần Trọng Âu xã Trung Hòa huyện Chương Mỹ thành phố Hà nội hay số điện thoại là 0936124911. hay địa chỉ mail là: hoanghaiau88@gmail.com. hy vọng có thể được gặp bạn!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cảm ơn bạn ghé thăm blog của tôi. Rất mong nhận được sự quan tâm, góp ý và chia sẻ của ban.

      Xóa
  2. Bác Au Tran có dạy vẽ tranh không vậy?

    Trả lờiXóa
  3. Là thế hệ đi sau, nhờ bài viết của chú mà cháu thêm hiểu rõ hơn về nguồn gốc lịch sử và một số nét đặc sắc về văn hóa phong tục người Dao. Bài viết rất hay và thụ vị ạ, cháu hi vọng chú sẽ có nhiều bài viết như thế này trên trang blog của mình. Chúc chú ngày một thành công hơn!

    Trả lờiXóa
  4. Nhận xét này đã bị tác giả xóa.

    Trả lờiXóa
  5. em chào anh? e có câu hỏi muốn hỏi anh ạ

    Trả lờiXóa
  6. Bài viết cơ bản lấy từ Wiki nên có vẻ còn thiếu nhiều bạn ạ. Ngay cả việc chuyển cư, mình không đồng nhất với ý kiến của TS Trần Hữu Sơn về việc chuyển cư cũng như thời điểm người Dao chuyển cư đến Việt Nam bạn ạ. Bạn vào Fb Dân tộc Dao kết nối yêu thương - mình đã post bài của mình (trích trong 1 cuốn sách xuất bản năm 2013) về vấn đề này, bạn tham khảo và góp ý nhé.

    Trả lờiXóa
  7. Bài viết cơ bản lấy từ Wiki nên có vẻ còn thiếu nhiều bạn ạ. Ngay cả việc chuyển cư, mình không đồng nhất với ý kiến của TS Trần Hữu Sơn về việc chuyển cư cũng như thời điểm người Dao chuyển cư đến Việt Nam bạn ạ. Bạn vào Fb Dân tộc Dao kết nối yêu thương - mình đã post bài của mình (trích trong 1 cuốn sách xuất bản năm 2013) về vấn đề này, bạn tham khảo và góp ý nhé.

    Trả lờiXóa
  8. Nếu bạn ở Bình Gia, bạn sang phòng VHTT huyện Bắc Sơn xin cuốn "Bản sắc và truyền thống văn hóa các dân tộc huyện Bắc Sơn" để nghiên cứu thêm về nguồn gốc lịch sử người dao bạn nhé.

    Trả lờiXóa
  9. Là người Dao mà đọc xong bài viết này mình mới hiểu rõ nguồn gốc dân tộc mình. Mình cũng họ Bàn . Cảm thấy dt Dao mình cũng có những văn hóa hay và cần đc giữ gìn

    Trả lờiXóa
  10. Các bạn qua blog của mình để hiểu thêm về dao tuyển nhé

    Trả lờiXóa